Zgodnie z przepisami prawnymi zawartymi w Ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, umowa pożyczki podlega opodatkowaniu. PCC od zawartej umowy wynosi 2 proc. podstawy, jednak w określonych sytuacjach może wzrosnąć do 20 proc. Kodeks cywilny wyróżnia przypadki, w których to pożyczkobiorca nie jest zobowiązany do uregulowania PCC. Kiedy nie zapłaci on podatku?
Ile wynosi PCC od umowy pożyczki?
Zgodnie z Ustawą z dnia 9 września 2000 o podatku od czynności cywilnoprawnych, pożyczki podlegają opodatkowaniu. Podatek od umowy pożyczki wynosi 2 proc. podstawy. Stawka ta może wzrosnąć nawet do 20 proc. w sytuacjach przedstawionych w art. 7 § 5 przytoczonej ustawy:
- podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczkowej, a należny podatek za dokonaną czynność nie został uiszczony,
- pożyczkobiorca powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, jednak nie posiada dowodu potwierdzającego przelew środków z pożyczki na konto bankowe biorącego.
Podatek od czynności cywilnoprawnych nie obowiązuje, jeżeli pożyczkobiorca decyduje się na zaciągnięcie pożyczki w instytucji pozabankowej, która na co dzień specjalizuje się na przykład w udzielaniu pożyczki na raty. Obowiązek uiszczenia PCC występuje w przypadku pożyczania pieniędzy od osób prywatnych. Przepisy prawne określają jednak sytuacje, w których pożyczki od osób prywatnych nie podlegają opodatkowaniu. Umowa pożyczki podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych w następujących sytuacjach:
- jeżeli przedmiotem pożyczki są rzeczy znajdujące się w Polsce bądź prawa majątkowe wykonywane na terytorium RP,
- jeśli przedmiotem pożyczki są rzeczy znajdujące się za granicą, nabywca ma stały adres zamieszkania na terenie Polski, a umowa pożyczki została zawarta na terytorium RP.
Kiedy PCC nie jest obowiązkowe?
Kodeks cywilny określa szereg sytuacji, w których to uregulowanie PCC nie jest obowiązkowe. Zaliczyć do nich można umowy dotyczące:
- spraw alimentacyjnych, przysposobienia, opieki oraz kurateli,
- nauki, szkolnictwa,
- zatrudnienia, wynagrodzeń za pracę i świadczeń socjalnych,
- powszechnego obowiązku obrony,
- wyboru prezydenta RP, wyborów do Sejmu i Senatu oraz organów samorządu terytorialnego,
- umowy sprzedaży lokali mieszkalnych, których stroną jest Wojskowa Agencja Mieszkaniowa,
- ubezpieczenia społecznego, zdrowotnego,opieki społecznej.
Podatek od pożyczki od osoby prywatnej
Obowiązek podatkowy z tytułu udzielenia pożyczki przez osobę prywatną powstaje w następujących sytuacjach:
- dokonania czynności cywilnoprawnych, czyli zawarcia umowy pożyczkowej bądź dokonania w niej zmian skutkujących podwyższeniem kwoty podlegającej podatkowi,
- każdorazowej wypłaty środków, jeśli w umowie pożyczki zawarto adnotację o tym, że środki będą wielokrotnie podejmowane, a ich całkowita suma nie jest znana podczas zawierania umowy,
- uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego bądź zawarcia ugody.
Kodeks cywilny przewiduje sytuacje, w których to pożyczka od osoby prywatnej jest zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych. W oparciu o art. 9 ust. 10 Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, pożyczka prywatna jest zwolniona z podatku PCC w następujących sytuacjach:
- w ciągu 3 lat kalendarzowych, pożyczkobiorca od jednej osoby otrzymał pożyczki nieprzekraczające 5000 zł,
- w ciągu 3 lat kalendarzowych, pożyczki zaciągnięte u kilku osób nie przekroczyły łącznej kwoty 25 000 zł,
- została udzielona przez przedsiębiorców nieposiadających siedziby bądź zarządu na terenie RP i udzielających pożyczek oraz kredytów,
- pochodzi z kas bądź funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych oraz pracowniczych kas zapomogowo – pożyczkowych,
- pochodzi z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,
- udziela jej wspólnik (akcjonariusz) spółce kapitałowej.
- pochodzi ze spółdzielczych kas oszczędnościowo – kredytowych.
Ważne! Osoby, które potrzebują szybkiego zastrzyku gotówki i decydują się na pożyczenie pieniędzy od osoby prywatnej, powinny najpierw rozważyć wszystkie za i przeciw. Zaciąganie pożyczek w przypadku braku płynności finansowej, może doprowadzić to tzw. spirali zadłużenia.
Pożyczka od najbliższej rodziny
Czasami zdarzają się sytuacje, kiedy to osoby mające problemy finansowe, potrzebują szybkiego zastrzyku gotówki. Decydują się wówczas na pożyczkę od rodziny. Czy taka opcja jest możliwa? Przepisy prawne nie zabraniają zaciągania pożyczek prywatnych od najbliższej rodziny. Z podatku od pożyczonych pieniędzy jest zwolniona I grupa podatkowa. Kto się do niej zalicza?
- małżonek,
- zstępni (dzieci, wnuki),
- wstępni (rodzice, dziadkowie),
- pasierb,
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha.
Osoba, która decyduje się na zaciągnięcie pożyczki u któregoś z wyżej wymienionych członków należących do I grupy podatkowej, może otrzymać środki w maksymalnej wysokości 9637 zł. Przepisy prawne określają bowiem, że za pożyczkę do wskazanej kwoty pożyczkobiorca nie zapłaci PCC. Należy mieć na uwadze fakt, iż pożyczki w maksymalnej wysokości 9637 zł może udzielić jedna osoba. Łączna wartość otrzymanego produktu obejmuje 5 lat. Pożyczki otrzymanej od najbliższej rodziny do kwoty 9637 zł nie trzeba zgłaszać do urzędu skarbowego.
Jak wygląda sytuacja w przypadku pożyczania pieniędzy od teściów, zięcia czy synowej? Nie są oni uważani za członków najbliższej rodziny ze względu na brak więzów krwi, dlatego też pożyczkę od którejś z wymienionych osób należy zgłosić do Urzędu Skarbowego.
Pożyczka od rodziny powyżej 9637 zł – jak uniknąć zapłaty podatku?
Osoba, która pożyczyła pieniądze od najbliższej rodziny, może uniknąć zapłaty PCC nawet wtedy, gdy kwota pożyczki przekracza 9637 zł. W jaki sposób tego dokonać? Pożyczkobiorca w terminie 14 dni od zawarcia umowy pożyczki, powinien zgłosić zaistniałą sytuację we właściwym urzędzie skarbowym. Pomoże mu w tym deklaracja PCC – 3.
Aby uniknąć zapłaty podatku, pożyczkobiorca jest również zobowiązany do przedstawienia dowodu uzyskania środków finansowych. Może to być na przykład potwierdzenie przelewu na rachunek bankowy bądź rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo – kredytową. Dowód może również stanowić potwierdzenie przekazu pocztowego.